Hellebrekers: 'Omgevingswet en zwembaden'

Als kennispartner is het mogelijk om leden van WiZZ te informeren over jouw expertise, producten of kennis. In dit artikel vertelt Hellebrekers welke gevolgen de omgevingswet voor de Nederlandse zwembaden kan hebben.

Op 1 januari 2022 gaat de Omgevingswet in werking. Voor zwembaden gaat er dan veel veranderen. We gaan van een middelvoorschrift met veel regels en weinig keuzevrijheid naar een doelvoorschrift met minder regels en veel keuzevrijheid. Naast de bekende parameters krijgen zwembaden een aantal nieuwe parameters om de water- en luchtkwaliteit te monitoren. Maar vooral de manier waarop hygiëne en veiligheid gebord zijn in de dagelijkse bedrijfsvoering gaat veranderen. Zwembaden moeten gaan werken met een risicoanalyse en beheersplan om risico’s op gebied van hygiëne en veiligheid te inventariseren, te beoordelen en te borgen. Het gaat daarbij in het bijzonder om risico’s op verdrinking, gezondheidsschade en letsel.

Risico-inventarisati

Bij het inventariseren van de risico’s zijn er verschillende manieren om een overzicht te maken van mogelijke scenario’s. Het is logisch om te beginnen met alle incidenten die (recent) in je eigen accommodatie gespeeld hebben. Je kunt de cirkel vergroten door ook naar incidenten bij andere zwembaden in je regio of in Nederland (2019 of 2020) te kijken. Daarnaast kun je gebruik maken van de lijst met risicoscenario’s in bijlage A van NEN-EN 15288-2, of de risico’s beschreven in het zwembadboek van de Wereldgezondheidsorganisatie. Mogelijkheden genoeg dus voor het verzamelen van relevante risicoscenario’s.

Risico-afweging

Voor elk risicoscenario moeten zwembaden vervolgens een afweging maken of dat risico al dan niet acceptabel is. Een vergelijkbare werkwijze wordt ook gevraagd vanuit de Arbowet en zwembaden kunnen gebruikmaken van de methodiek die ook bij de afweging van Arbo-risico’s gebruikt wordt. Met deze methode kun je een risicoscenario omzetten in een risicoscore. Afhankelijk van de hoogte van de risicoscore weet je dan of het al dan niet acceptabel is. Bij een te hoge risicoscore moet je dus maatregelen nemen om de risico’s te beheersen. Het opstellen en uitvoeren van deze beheersmaatregelen is verplicht.

Beheersplan

Bij het opstellen van de beheersmaatregelen kun je de gebruikelijke weg kiezen. Bijvoorbeeld voor de risico’s van een RVS ophanging kun je een externe partij opdracht geven om de risico’s vast te stellen en maatregelen voor te stellen. Als je zelf maatregelen gaat bepalen kun je vanuit de risicobenadering doen aan de waarschijnlijkheid dat een bepaald scenario zich voor doet, bijvoorbeeld door de ophanging extra te borgen met een tweede draagweg. Je kunt ook de blootstelling beïnvloeden, dan zorg je dat er geen mensen onder de ophanging kunnen komen, bijvoorbeeld door een lint te spannen of door er een bloembak onder te zetten. Een derde mogelijkheid is om het effect van het scenario te verlagen, maar dan moet je beschermende kleding voor de zwemmers en het badpersoneel verzorgen. Een combinatie van de verschillende oplossingen kan ook. Als je wil weten welke beheersmaatregel het beste is, dan moet je effectiviteit en kosten van de maatregel tegen elkaar afwegen. Ook hiervoor wordt bij de Arbo-risico’s een rekenmethodiek gebruikt die we ook in de zwembaden kunnen toepassen.

Logboek en incidentregistratie

Zwembaden moeten een logboek bijhouden voor de uitvoering van de beheersmaatregelen. Hierin moet ook de registratie van incidenten opgenomen zijn. Mocht het in de toekomst een keer mis gaan in het zwembad, dan zal het logboek één van de stukken zijn die in een rechtszaak gebruikt gaan worden in de juridische beoordeling. Ga dus zorgvuldig met de documenten om, bewaar alle documentatie en achtergronden bij wijzigingen en zorg voor een goede backup.

Handhaving

Waar de handhaving onder de Bhvbz de verschillende regels na kon lopen zijn er minder van die regels onder de Omgevingswet. Toch blijven er voor het bevoegd gezag genoeg handvaten over om ervoor te zorgen dat zwembaden hygiënisch en veilig blijven. Dat zal zich vooral toespitsen op de risicoanalyse, het beheersplan, het logboek en de lijst met parameters. Naast de reeds bekende bestuurlijke sancties (dwangsom, bestuurlijke boete en intrekking begunstigde beschikking) krijgt bevoegd gezag ook de mogelijkheid om bestuursdwang in te zetten. In het kort komt het er dan op neer dat het bevoegd gezag dan maatregelen laat uitvoeren op kosten van het zwembad.

Overgangstermijnen

De Omgevingswet met bijbehorende regelgeving gaat op 1 januari 2022 inwerking. Er geldt een overgangstermijn van een jaar voor een aantal nieuwe parameters. De overgangstermijn voor de risicoanalyse en het beheersplan is twee jaar en die geldt alleen voor bestaande locaties. Locaties die na 1 januari 2022 voor het eerst openen moeten vanaf de openingsdatum een risicoanalyse en beheersplan hebben. Hoewel het erop lijkt dat bestaande zwembaden nog even niets hoeven te doen is dat toch niet helemaal waar. Delen van de risicoanalyse en het beheersplan moeten wel degelijk op 1 januari 2022 operationeel zijn. Dit betreft bijvoorbeeld de aanwijzing van de monsterplaatsen en de incidentregistratie. Deze moeten op 1 januari 2022 operationeel zijn. Dat geldt ook voor de maatregelen die een zwembad moet nemen na een incident om herhaling van dat incident te voorkomen.

Werk aan de winkel

Al met al is er dus werk aan de winkel voor de zwembaden. Wacht niet te lang met de voorbereidingen voor de Omgevingswet. Omdat veel zwembaden vergelijkbaar zijn qua routing, activiteiten en gebruikte materialen zullen veel risicoscenario’s ook voor verschillende locaties bruikbaar zijn. Een uitgelezen kans dus om samenwerking binnen de branche op te zoeken.

Opleiding

Om meer kennis te krijgen voor het opstellen van een risicoanalyse en beheersplan hygiëne en veiligheid kun je een opleiding volgen. Bij de opleiding Omgevingswet en zwembaden: Borging van hygiëne en veiligheid wordt deze nieuwe werkwijze uitvoerig toegelicht. Daarbij wordt speciaal aandacht gegeven aan het opstellen van de risicoanalyse en het beheersplan, de nieuwe parameters en de incidentregistratie en handhaving.

Hellebrekers is kennispartner van WiZZ. Eerder spraken wij hen in een interview om eens nader kennis te maken.